Historia Barbarki

Znana mieszkańcom Torunia Barbarka jest obiektem łączącym historię dawniejszą z bliską. Osada Barbarka położona w lesie na obrzeżach Torunia występuje w źródłach już od 1299 roku. Pierwotnie związana z miejscem kultu św. Barbary, następnie z funkcjonującym w niej młynem i określana jako dobra młyńskie. Na przełomie XIX i XX w. /głównie w okresie międzywojennym XX w./ stała się miejscem wypoczynkowym dla mieszkańców miasta.

Barbarka do wybuchu II wojny światowej była własnością Torunia. W średniowieczu należała do klasztoru ks. Franciszkanów przy kościele Najświętszej Marii Panny; przejściowo należała też do kościoła św. Wawrzyńca znajdującego się za murami miasta, dziś już nieistniejącego.

Do niedawna miejsce to należało do Lasów Państwowych. Od 2003 r. stanowi własność Gminy Miasta Toruń. Pierwotnie występujące nazwy Barbarki to "mole uf dem bore" /1340/. "WalmĂźhle", "bor mole" /1438/, "Bormole, "BĂśrmol" /1488/, "Borowiecz" alias "Bormuhle", S. Barbara" /1571/, "ST. Barbarkę", "BormannsmĂźhle" /1747, 1754/. Najczęściej używano określeń: Barbarken, Barbarki i obecnie Barbarka. Nazwa związana jest z kultem św. Barbary, która wg wierzeń objawiła się pustelnikowi.

Najstarsze miejsce wycieczkowe toruńczyków było usytuowane w okolicach słabo wyposażonych przez naturę. Jeszcze w połowie XVIII w. Osada Barbarka położona była na zupełnym pustkowiu, wśród piasków. Dopiero mniej więcej 200 lat temu zasadzono lasy, które tak bogato upiększają okolice Barbarki. Od 1475 r. odbywały się odpusty do już istniejącej kaplicy św. Barbary, bynajmniej nie w celach rekreacyjnych, lecz dla zbawienia duszy. Na wycieczki - pielgrzymki wybierano się pieszo, rzadziej konno lub z całym taborem. U celu pielgrzymki rozkładały się kramy. Do 1939 r. Barbarka była celem niezliczonych wycieczek toruńskich. Ten okres rozwoju miasta został przerwany działaniami wojennymi.

Niemieckie władze policyjne 16 i 17 października 1939 r. dokonały pierwszych, masowych aresztowań wśród ludności polskiej, głównie inteligencji i kadry urzędniczej. Byli oni kierowani do Fortu VII, który stał się centralnym więzieniem dla Polaków z miasta i okolic. 28 października w lesie Barbarka rozpoczęto eksterminację więźniów.
Obecnie od 1 stycznia 2004 r. w starej leśniczówce swoją siedzibę ma Szkoła Leśna na Barbarce. Planuję się również przywrócenie temu miejscu funkcje Ogrodu Leśnego, jaka miało ono do II wojny światowej.


Projekt pn. Człowiek, środowisko, integracja. Rozwój ośrodka edukacji ekologicznej w Toruniu finansowany z Mechanizmu Finansowego EOG.